شناختی بر معرفت شناسی

وبلاگ ها و سایت های مختلف البته به غیر از وبلاگ ها و سایت های تجاری و کاری به سادگی می توان دریافت که مطالب وبلاگ ها کاملا متاثر از خصوصیات شخصی و فردی و متغییر های اجتماعی و فرهنگی است که بر فرد اثر می گذارد و ساختار فکری و ذهنی او را شکل می دهد و او تراوشات ذهنی خود را در معرض دید عموم قرار می دهد این که او چه شخصیتی دارد چه احساسی دارد چه سنی دارد شهری است یا روستایی سلامت است یا بیمار است چه کتابی را می خواند مرد است یا زن است در کدام کشور زندگی می کند و هزاران خصوصیت شخصی وفردی و بی شمار متغییر فرهنگی و اجتماعی بر ذهن او تاثیر می گذارد و او می تواند یا تنها با زگو کننده این باورها و اندیشه ها باشد و یا اینکه می تواند در بازگو کردن این باورها و اندیشه ها یک تفسیر گر باشد و از انفعال در برابر آن مصون بماند اما این تنها در شرایطی ممکن است که فرد معیاری برای این تفسیر در اختیار داشته باشد که اگر چنین معیاری وجود نداشته باشد این اندیشه ها یا با ورها و یا حتی تجربه ها جز یک بازگویی خام و نارس چیز دیگری نخواهد بود اما تمام مسئله از همین جا آغاز می شود یعنی کدام علم وظیفه به دست دادن این معیار ها برای نقد اندیشه ها و باورهای ما را دارد.

معیار تفسیر ما برای باوری که داریم اندیشه ای که در ذهن می پرورانیم یا تجربه ای که در دست داریم چیست از این جا به بعد ما وارد حوزه معرفت شناسی می شویم . حال می خواهیم معرفت شناسی را به عنوان یک معیار و ضابطه و یا ابزار سنجش برای نقد وتفسیر اندیشه ها و تجربه های خود به کار بگیریم .

ما باز هم با شخصیت ویژه خود و نیز بستر اجتماعی ویژه خود به سراغ کتاب های معرفت شناسی می رویم این که کدام کتاب را بخوانیم می تواند به این بستر مرتبط باشد دیالوگ هایی که در این زمینه برقرار می کنیم با استادانمان و یا دوستانمان باز هم متاثر از این دو شاخص فردی و جمعی است و هر شناختی که توسط ابزارهای شناختی خود از این مقولات به دست می آوریم باز خود به نوعی رنگی از این دو مقوله را با خود به همراه دارند و حتی هنگامیکه ما به مرحله ای برسیم که به طور نسبی یک نوع معرفت شناسی را در ذهن خود ساختار مند کنیم و با آن باور های خود و دیگران را سنجش کنیم نمی توانیم بگوییم که صدر صد این تفسیر کردن ما یک تفسیر بی نقص است و باید بپذیریم که معرفت شناسی حاصل شده برای ما رنگی از فردیت ما و اجتماع ما با خود به همراه دارد و تازه این در صورتی است که ما به یک نوع معرفت شناسی برسیم .

در ابتدا به نظر می رسد معرفت شناسی در پی بیان ضابطه های کلی در ارزیابی باورهاست و با دادن این معیار های سنجش سعی دارد صدق و کذب این باورها را به دست دهد اما با علم به این که ، صدق و کذب به معنای این است که ما یک مفهوم ، باور یا نظریه ای داریم که در عالم خارج مصداق دارد یا ندارد که اگر مصداقی داشت صادق است و اگر مصداقی نداشت کاذب است بنابراین ما نمی توانیم باور ها و یا مفاهیمی را که در خارج از ذهن ما مصداق ندارند مثل ( باورهای اعتباری یا پنداری ارزشی یا قراردادی که در حقوق یا در زبان و... وجود دارند) را مشمول صدق و کذب بدانیم . از اینجا به بعد ما به ترجیح باور ها می پردازیم اینکه کدام باور بر کدام باور ترجیح دارد و برخی معیاراین ترجیح را معقولیت می دانند و برخی معیار این ترجیح را کارکرد این باورها می دانند .

اما سئوالات بی شماری در این زمینه وجود دارد به طور مثال :

· آیا می توان با زمینه فلسفی که معرفت شناسی دارد معیاری برای ارزیابی تمام باورها به دست داد از باورهای تجربی گرفته تا باورهای دینی ؟

· آیا ما نیازمند جدا کردن این حوزه ها از یکدیگر نیستیم ؟ ( حوزهای فلسفی ، دینی ، تجربی و...)

· آیا با ابزار عقلی فلسفی می توان باورهای دینی را سنجید و حکم بر صدق و کذب و یا ترجیح آنها داد ؟

· محدودیت های ادراکات بشری در چه حوزه هایی است ؟

· اگر موضوع معرفت شناسی معرفت است و فهم و دریافت متعارف ما درباره معرفت مبنا قرار می گیرد و باعث تفاوت نگرش ها می شود و در نهایت معرفت شناسی ها را به بار می آورد یک سئوال جدی به وجود می آید وآن اینکه ما به دنبال یک معیار سنجش و یک ضابطه برای ارزیابی معرفت بوده ایم در حالی که به نوعی نسبی گرایی رسیده ایم حال این معرفت شناسی ها به چه کار می آیند ؟ و هنگامیکه ضابطه هایی نسبی داشته باشیم معرفت هایی نسبی به دست می آوریم و در اینصورت معرفت شناسی از آن دیدگاهی که ما اول نسبت به آن داشتیم تا این حد تنزل پیدا می کند ؟

و سئوالات بی شمار دیگری که در ذهن به وجود می آید اما ضرورت پرداختن به معرفت شناسی به عنوان یک ابزار برای نقد اندیشه ها واضح است اما باید حوزه های قابل بررسی در معرفت شناسی را شناخت و از حوزه هایی که معرفت شناسی در آن محدودیت دارد آگاهی پیدا کرد و در این صورت است که معرفت شناسی می تواند به ما کمک کند تا به بازشناسی انواع اندیشه ها از یکدیگر بپردازیم و از خلط شدن آنها جلو گیری کنیم و باورهای خود و نیز باورها و اندیشه های دیگران را به صورتی نقادانه و تحلیلی مورد بررسی قرار دهیم