شرکت دل آواز مسئولیت ضبط و تکثیر چهارمین آلبوم همایون شجریان را با عنوان نقش خیال عهده دار شده .این آلبوم که در مهرماه سال 84 عرضه شده نتنها با سه آلبوم قبلی همایون شجریان بلکه با سایر آلبوم های موسیقی سنتی ایرانی موجود در بازار ایران تفاوتهای شگرفی دارد .که همین تفاوتها مرا برآن داشت تا با تمام نابلدی و ناشی گری هایم این جسارت را بپذیرم و مطلبی در باب آن بنویسم که در همین بدو کار از تمام دوستانی که در این عرصه مینویسند و این مطلب را می خوانند پوزش می طلبم.
اولا باید بگویم که جسارت (وشاید هم ریسک ) همایون شجریان برای گریز از سایه سنگینی که پدرش برعرصه موسیقی سنتی انداخته و تلاش برای یافتن هویتی مستقل ستودنی و قابل تحسین است که با وجود تعصبات (به نظر این حقیر) بعضا بی جا در این بازار پرآشوب موسیقی آرام بخش ایرانی کاریست بس سخت و دشوار . فروش خوب سه آلبوم قبلی وی علی الخصوص آلبوم ناشکیبا (با آهنگ سازی اردشیرکامکارها) که پرفروش ترین آلبوم موسیقی سنتی در زمان عرضه شدنش به بازار بود نشان از کسب موفقیت وی لااقل در میان شنوندگان عامه را دارد.
میراث فنون آوازی از پدرش و تفکر جوان و خلاق وی در انتخاب اشعار و آهنگها و آهنگسازان و همراهی پدر در عرصه های هنری عواملی بودند و هستند که وی را تا بدینجای این راه طولانی و پر پیچ و خم یاری ساختند.
اما آلبوم اخیر وی با نام نقش خیال از نظر ارکستراسیون آهنگ سازی و سازبندی و آلات موسیقی و حتی اسلوب موسیقی دارای نوآوریهای خلاقانه ای است که در آن همایون با استفاده از تکنیکهای پیشرفته آوازی و نیز فرود و فراز های غافلگیر کننده و بجا توانسته بدعتی زیبا و جذاب تر از فرم کلاسیک موسیقی اصیل ایجاد کند.اما بخش دیگر جذابیت این آلبوم مدیون هنرمندی آهنگ ساز جوانیست که همایون شجریان مسئولیت ساختن آهنگهای آلبوم اخیر خود را به عهده او و گروهش سپرد.
هرچند به دلیل تعصبات بعضی از پیشکسوتان موسیقی سنتی ایرانی و آنها کی سنگ پیش پای امثال شجریان ها و کامکار ها می اندازند و بهانه گیری های واهی مخالفان این موسیقی مبنی بر غم انگیز بودن ذاتی آن و نیز جا افتادن فرهنگ هرزه شنوی (در عرصه موسیقی البته!) در میان عامه مردم منزل بس خطرناک است و مقصد بس بعید اما به مدد تلاش امثال علی قمصری امید است موسیقی ایرانی (که بسان بیمار نیمه جانیست) جذابیت از دست رفته خود را باز یابد و به جایگاه شایسته خود برسد
به میان کشیدن موسیقی جنوب ایران زمین که متاثر از موسیقی اعراب میباشد علی الخصوص ریتم های زار (منطقه یی در جنوب) و آشنا کردن غریبان آشنا با این فرهنگ موسیقی کاری تحسین برانگیز است.وی در قطعه رخس زار که در سی دی صوتی این آلبوم موجود می باشد با تلفیق این نوع موسیقی و موسیقی مقامی ایران که غالبا در نواحی کردستان و کرمانشاه نواخته میشود و استفاده از کوکهای متفاوت تار ونیزاستفاده دستگاه همایون البته با رعایت اصول صحیح نوازندگی و آهنگ سازی توانسته فرمی نو و ناب به این آهنگ ببخشد.و قطعه ای تاثیر گذار و تامل برانگیز را خلق نماید.
اما چیزی که بیش از پیش مرا شگفت زده کرد و تحسین و تبریکم را از این تریبون کم صدا و نیمه خاموش به علی قمصری سبب شده ، ایده ای بود که 2 سال ذهن مرا مشغول خود ساخته بود و آن تلفیق موسیقی سنتی ایران و موسیقی سنتی دیار اندلس است.موسیقی سنتی آن سرزمین که هم اکنون با نام موسیقی فلامنکو شناخته میشود زمانی تنها مختص کولیان و دوره گردان آن دیار بوده و بس. اما طی یک دوره 40 تا 50 ساله با همت نوازندگان و خوانندگان آن سراسر جهان را درنوردید به نحوی که هم اکنون به یکی از پر طرفدار ترین سبکهای موسیقی در تمام جهان (حتی در ایران) تبدیل شده.اما منشا و ریشه شکل گیری این موسیقی گویند به زمان فتح اندلس به دست اعراب و حضور اهالی مشرق زمین در آن دیار باز میگردد.شخصی به نام زریاب (که موسیقیدانی ایرانی و تبعید شده به آن سرزمین میباشد) از اولین پایه گذاران این موسیقی بوده که به مرور زمان و طی جنگهای صلیبی و وقوع رخداد رنسانس و صنعتی شدن اروپا این موسیقی دستخوش تغییر و تحولاتی شد .به دلیل وقوع چنین تحولاتی شاید بتوان گفت که فلامنکو دارای تم شرقی و هارمونی غربی میباشد. اما در فلامنکو دو دستگاه وجود دارد که بسیار نزدیک و شبیه به موسیقی شرقی و مخصوصا موسیقی ایرانی میباشد.یکی از این دستگاهها تارانتوس میباشد که توکه ای (دستگاهی) کاملا ریتمیک و دارای کمپاس (ریتم) منظم و نسبتا جدی میباشد که در ایالت آلمریاساخته شده و دیگری تارانتاس میباشد که بسیار شبیه تارانتوس است با این تفاوت که فاقد یک ریتم منظم بوده و اشعاری که دراین دستگاه خوانده میشود غالبا به فرم بیان یک داستان در موضوعات گوناگون میباشد این دستگاه در جنوب شرقی اسپانیا شکل گرفته است و لحنی اندوهناک دارد.این دو دستگاه نتنها دارای یک تم شرقی میباشند بلکه هارمونی آنها به دلیل تزئینات و اصول خاص خود بسیار شرقی به نظر میرسد.این توکه ها بر اساس نت فادیز نواخته میشوند و در آکوردهای گیتار (به عنوان ساز اصلی این موسیقی ) از نتهای فادیر ، دودیز ، (در سیمهای بم) وسل ، سی و می( که در سیمهای زیر) استفاده میشود .به عنوان مثال در آکورد سل ماژور تنها سیمهای بم به صدا در میایند.و همین اسلوب آکوردگیری و اصول دیگری در اجرای فالستا ها (ملودی) با تزئینات خاص این توکه وجود دارد سبب رسیدن صدایی ناهمگون به گوش شنونده میشود که ناخدآگاه موسیقی ایرانی و علی الخصوص دستگاه همایون (به عنوان نزدیک ترین دستگاه به موسیقی غربی) را در ذهن شنوند تداعی میکند.
که علی قمصری در آخرین آهنگ آلبوم نقش خیال با عنوان گناه عشق توانسته با نواختن قسمتی از توکه تارانتوس بوسیله گیتار و تلفیق آن با گوشه ی زیبای بیداد از دستگاه همایون به مدد ارکستر ترانه ای جذاب و بدیع خلق نماید. چیزی که نظیر آن را سابقا ندیده بودیم.
استفاده از سازهایی نظیر کلارینت ، دودوک ، دیجیرود ، کنترباس ، آلتو ، ویلنسل و سولیست در کنار سازهای سنتی نظیر کوزه ، تنبک ، دف دهل ، نی ، تنبک ، تنبور ، توبه شکن ، کمانچه ، کاسوره و تنظیم هنرمندانه آنها باهم ارکستر را در همراهی همایون شجریان در ترانه های این آلبوم علی الخصوص همنوازیشان در لحظه های اوج گیری صدای خواننده بسیار زیبا می نمایاند.
علی قمصری متولد 1362 ، تحصیلکرده هنرستان عالی موسیقی که در سال 1380 (در 18 سالگی) ارکستر بزرگ سرمد را تاسیس نمود. و دارای مقام اول جشنواره موسیقی جوان در سال 1382 در این آلبوم علاوه بر آهنگ سازی ، نوازندگی ساز های عود ، سه تار ، تار ، بم تار ، و گیتار را به عهده گرفته.
0 comments:
Post a Comment